1986

Mirage 5: Un Mirage s’écrase, LB 22/50/1986

(à Bierset, en bout de piste)

1987

« Mirage » dans un pré à Comblain-Fairon, AL 20/11/1987

1988

Un Mirage s’écrase à Marchin: on a frôlé le pire, LB 11/06/1988

1988

Un Mirage V s’écrase, LB 08/08/1988

Depuis 1971, la Force aérienne a perdu 41 de ses 106 Mirage V.

1989

Roger Rosart, Bruxelles va-t-elle aggraver la tension en Corse?, LB 04/04/1989

« Le départ des militaires belges de Solenzara inquiète les municipalités de la région. »

« Dans la région, certains paraissent déjà reprocher au gouvernement français d’imposer aux Belges des conditions financières jugées draconiennes.  La Belgique, fait-on notamment observer, a payé la moitié des équipements (et leur entretien) pour les exercices de tirs, alors qu’ ils sont utilisés, pour les deux tiers par l’ armée de l’ air française et, pour un tiers seulement, par la Force aérienne belge. »

1994

in: DS, 23/02/2004

Dronkelappen en hoerenlopers. Dat beeld van de Belgische pa­ra’s kregen we vorige week voorgeschoteld van de Canadese generaal Dallaire. Hij was de opperbevelhebber van ‘onze jongens’ in Rwanda in 1994. Eric de Néeff neemt het op voor zijn collega’s. Want niet zij gingen in de fout. Wel Dallaire zelf, die samen met kolonel Marchal een gebrek aan leiding toonde. En dat Rwanda-kenner Filip Reyntjens de generaal bijtreedt, vindt hij al helemaal absurd.

De aanvallen van generaal Roméo Dallaire, nu ook bijgestaan door kolonel Luc Mar­chal, met in reserve Filip Reyntjens (DS18 februari), kunnen niemand in de brigade Paracommando onverschillig laten. Maar aan de gewezen en actuele bevelhebber van de brigade wordt wellicht het zwijgen opgelegd. Kolonel Malherbe, kolonel Desmet, generaal Jacquemin, generaal Roman, generaal Vandewege en kolonel Martin, allen opeenvolgende bevelhebbers van de brigade Paracommando sinds de operatie green beam en met hen al hun ondergeschikten, zijn blijkbaar met handen en voeten gebonden. De uitdrukking,, La “grande muette » is nog steeds van toepassing. Maar ikzelf heb als reserve-officier geen plaats of promotie te verliezen. En als advocaat ben ik steeds de verdediger geweest van de individuele vrijheden. Bovendien moet ik me aïs raadgever oorlogsrecht niet schamen voor wat ik heb onderricht.

De achtergrond van de Rwanda-crisis anno 1994 is nog min of meer gekend. Tutsi (FPR) voerden al tien jaar een guerrillaoorlog tegen het bestaande regime (FAR) en aan het einde van de opmars waren ze in april 1994 in Kigali aangekomen. De Verenigde Naties (Unamir: United Nations Assistance Mission In Rwan­da) waren tussenbeide gekomen met een mandaat aan de toenmalige bevelhebber, generaal Dallaire. Die had terechte kritiek op dat mandaat, maar hij trok daar de logische gevolgen niet uit.

België stelde een bataljon van de brigade Paracommando ter beschikking. Het operationeel order van luitenant-kolonel Leroy, comman­dant van het 1ste bataljon Para, dagtekent van 30 november l993.

Op het ogenblik van de moord op de tien Belgi­sche paracommando’s had het tweede bataljon Commando de taak van het 1ste Para overgenomen en stond het onder bevel van lui­tenant-kolonel Dewez. Maar de gene­raal achtte het benedenzijnwaardigheid om rechtstreeks bevelen te geven aan een bataljonscommandant. Er moest dus een tussenechelon worden doorlopen, en dat werd een pak op maat voor kolonel Marchal.

Marchal zat op het kabinet van de minister van Landsverdediging, vanwaar hij een uitstekende visie had op de situatie. Zijn uniform was versierd met het Commando- en het Parabrevet, maar uit de brigade was hij zo vlug mogelijk weggestapt of weggeduwd. Deze nieuwe opdracht was een flauw mandaat, een opdracht zonder incidenten, een leger zonder wapens: de ideale zending om bij zijn terugkomst tot gene­raal te worden gepromoveerd – het draaide anders uit. Om zeker te zijn dat er zich geen incidenten zouden voordoen, werd luitenant-kolonel Leroy eerst gebriefd, pas daarna kreeg Mar­chal zijn bevelen. Die laatste werd daarbij – om het met een militaire uitdrukking te zeggen – zelfs in ,,geef-acht » gezet.

Na een klein incident moest het 1ste Para collectief de wapens neerleggen. De relaties tussen kolonel Marchal en luitenant-kolonel Leroy wa­ren uiterst slecht. Leroy dacht vooral aan de veiligheid van zijn manschappen. Tegen zijn wil in begon zijn bataljon kenmerken van Club Med te vertonen.

Toen het tweede Commando ovemam, werden de zaken onmiddellijk op punt gesteld. ,,Pas d’incidents à aucun prix », met het gekende gevolg: toen luitenant Lotin zijn situatie meldde, werd er nauwelijks gereageerd. Met de tien dode paracommando’s tot gevolg. Een soortgelijk incident was eerder wel goed afgelopen. Een ander detachement uit Bangladesh (DetBGL) werd uit een legerkamp van de FAR gerecupereerd.

Wanneer na het drama de operatie silver back op gang kwam, vond kolonel Roman een chaotische toestand. Belgische soldaten onder VN-bevel waren teleurgesteld, wanhopig door de machteloosheid waarin zij door de bevelvoering werden geduwd — sommigen verbrandden of verscheurden zelfs hun blauwe muts. De eenheden lagen tegen alle principes en regels van de krijgskunst op het terrein verspreid. Een com­pagnie had vier dagen nodig om te hergroeperen.

Intussen werd slag geleverd tussen de FAR en de FPR, voor de ogen van Unamir en van de ondertussen aangekomen brigade Paracommando. Slachtpartijen, ook van burgers, waren schering en inslag. Maar het mandaat van de VN veranderde niet en de Belgische eenheden hadden verbod om tussenbeide te komen. Op sommige ogenblikken keken de militairen – willens nillens – naar het slagveld zoals naar een toneelopvoering. Wat een vakantiekamp moest worden, draaide uit op een verschrikkelijk drama en stelde een einde aan de bevorderingskansen van kolonel Marchal.

Toen de aftocht werd geblazen, hielden discussies met luitenant-generaal Charlier het ver­trek van de brigade op. Pas na uren gesprekken met zowel de bevelhebber van de brigade als met de bevelhebber van de 15de Wing, stemde de generaal uiteindelijk in met een vertrek via de lucht. Ondertussen verstoorde kolonel Marchal de planning. Kolonel Roman wilde vanzelfsprekend het vliegveld niet prijsgeven zolang Marchal niet was aangekomen. Maar het kostte kolonel Roman uren om zijn collega Marchal te overtuigen van de ernst van de situatie en om hem te overhalen stelling te nemen op het vlieg­veld. Zo was er de scène waarbij kolonel Mar­chal zijn colonne deed stoppen om de eenheid op videocamera vast te leggen.  Generaal Dallaire en kolonel Marchal, met hun ondermaatse bevelvoering, hebben de hulp van hoogleraar Filip Reyntjens broodnodig, maar zal het baten? Persoonlijk heb ik Reynt­jens nooit ontmoet tijdens de wacht, tijdens een aanval of bij een verdedigingsoperatie, tijdens het fouilleren bij nacht, tijdens aanhoudingen en ondervraging van gevangenen, bij de passa­ge in een hinderlaag, zelfs niet bij een gewone verplaatsing of in een tent. Ik twijfel eraan dat hij ooit een velddagboek in handen heeft gehad of de in- en uitgaande berichten op het hoofdkwartier van een bataljon heeft gelezen. In heel de brigade heb ik alvast nooit iemand ontmoet die Reyntjens in de beschreven situaties heeft  gezien.

De uitspattingen en de perikelen van enkelingen veralgemenen is al even absurd als te stellen dat alle Belgen op Dutroux lijken. De brigade Paracommando is niet slechter dan enig ander onderdeel van de strijdkrachten, wel is er een intensieve doorgedreven training door stuk voor stuk specialisten. Het Belgische leger moet niet meer of minder met de vinger worden gewezen dan een andere sociale of professionele groep. Ik ben fier te behoren tot de eenheid Paracommando.

Aan de capaciteiten van Filip Reyntjens om een politieke situatie te beoordelen, twijfel ik niet. Maar hij zou zich beter onthouden om een militaire eenheid met de vinger te wijzen waar­in hij nooit een stap heeft gezet. Voor generaal Dallaire en kolonel Marchal bestaat er een aangepaste uitdrukking: ,,Ils crachent dans la soupe. « 

Eric de Néeff

(De auteur is erereserve luitenant-kolonel en eerste raadgever oorlogsrecht bij de brigade Paracommando. Hij nam deel aan de operaties green beam, blue beau, sunny winter, restore hope, unosom en silver back.)           

2004

Léopold Henrot, colonel BEL e.r., La meilleure défense, le saupoudrage?, LB 09/04/2004

A la demande en contingents militaires, le ministre de la défense répond par une diversion de nos forces. D’autant plus coûteuse qu’on abandonne alors les soldats à leur sort.

Or, l’OTAN prône une spécialisation raisonnable des moyens entre les pays.

Et nos détachements, trop petits pour être un tant soit peu indépendants, sont à la merci du bon vouloir des étrangers aux ordres desquels ils ont été placés.

De plus, il est usuel d’intégrer, vaille que vaille, dans nos détachements des sous-unités étrangères, parfois carrément exotiques, et dont les cadres ne connaissent même pas toujours l’anglais. La cohésion interne de ces conglomérats de militaires rassemblés pour l’occasion ne résisterait sans doute pas à une crise sérieuse. (…)

Si un malheur se produisait par exemple au Congo, il ne serait même plus possible de participer à une opération de sauvetage pour revenir à la rescousse de nos militaires aventurés: il n’y a déjà plus de commandement pour les paracommandos.

On pourrait peut-être engager la Musique des Guides en l’équipant de bicyclettes de louage (« matériel bien adapté aux nouvelles conceptions humanitaires et écologiques ») mais il paraît que le moral des musiciens laisse à désirer ces derniers temps…

Il ne nous restera plus qu’à convoquer une commission d’enquête, a posteriori… comme d’habitude.

2005

Vive la Grande Muette, DH 10/11/2005

De Roger M., de Malmedy :

« Ces derniers temps, on ne compte plus les scandales de la grande muette. Mais je suis fier de la grande muette belge, car c’est le signe d’une grande transparence et de la démo­cratie. Je citerai la France comme con­tre-exemple. En effet, dans l’armée française, les syndicats sont exclus et les militaires de base sont les vérita­bles vassaux de leurs supérieurs. De plus, aucun militaire français ne peut s’exprimer via les médias sans la pré­sence de son supérieur. Bonjour la li­berté d’expression! Au Niger, on vient d’apprendre qu’un général français a étouffé une affaire où des Africains ont été tués par des militaires fran­çais d’une manière délibérée et sans défense! Nos scandales à nous sont des broutilles par rapport à ceux de nos voisins! En tant que militaire, je m’exprime ici via la presse; en France, je serais déjà sanctionné. A méditer… »

2007

in : Delta, 3, 2007, p.7

Hoelang nog onder de pantoffels van Frankrijk? »

,,Maar wat toch opvalt, is dat ondanks een vergaande samenwerking bij onze marines, België militair erg georiënteerd blijft op Frankrijk. In de EU-battlegroups doen jullie alles samen met de Fransen. Politieke en militaire keuzes hangen natuurlijk samen, net als de Fransen zijn jullie een vurig voorstander van een Europees Veiligheids- en Defensiebeleid. Nederland en Engeland staan daar toch een pak sceptischer tegenover.’

Voor de VN-operatie in Libanon leverde België wel bijna meteen 400 militairen. De beloofde extra 300 militairen voor de Navo in Afghanistan kwamen er dan weer niet.

,,,Dat is een mooi voorbeeld van hoe jullie de Fransen ter wille zijn. De Libanon-operatie heeft ook een uitgesproken Europees karakter. In feite is die Franse oriëntatie van België jammer. De Benelux-landen zouden de handen in elkaar kunnen slaan en samen veel meer realiseren. »

Homan, Clingendael deskundige in O.S. van 10-11 februari 2007