Luxembourgish : rich - French : poor

Le français a un vocabulaire pauvre (André Martinet (Sorbonne)) (il doit très souvent puiser dans le réservoir sémantique grec et latin pour former ses mots; de plus, le système de dérivation est inefficace). Le luxembourgeois a, par contre, un vocabulaire bien plus riche, en plus des emprunts à ces mêmes langues.

De plus, le rapprochement sémantique entre les différents lexèmes luxembourgeois présentés est immédiatement perçu par le locuteur luxembourgophone. Ce n’est nullement le cas du francophone pour les correspondants en français.

 

Comparons:

 

French has a poor vocabulary (André Martinet (Sorbonne University – Paris)) (it must often borrow words from Greek and Latin to make new words and the derivation system is inefficient). In comparison, Luxembourgish has a much more developed vocabulary, beside the words from Latin and Greek.

Moreover, the close semantic link between the different Luxembourgish lexemes listed here can be directly observed by the Luxembourgish speaker. This is not the case for the corresponding French words.

 

Let us compare:

e Puer Beispiller:

 

 

acide: sauer

oxygène: Sauerstoff

aide : Hëllef

auxiliaire : hëllefs-

air : Loft

pneumatique : Loft-

ami : Frënd

homme : Mënsch

-phile (adj.): -frëndlich

philanthrope : Mënschefrënd

colombophile (n.): Dauwefrënd

angle: Wénkel

orthogonal: rechtwénkleg

arbre : Bam

arboriculture : Bamschoul

arc : Bou

archer : Bouschéisser

argent : Geld

pécuniaire : Geld-

arme : Waff

armistice : Waffestëllstand

armes: Wopen

héraldique: wopen-

arrière : Réck

rétroviseur : Réckspigel

Assassinat, meutre: Muerd

fratricide: Bruddermuerd

assassiner: ermuerden

assez : genuch

satisfaction : Genugtuung

avant : vir

prénom : Virnumm

préparer : virbereeden

aveugle : blann, bland

cécité : Blannheet

cécographie : Blanneschrëft

caecal : Blinddaarm-

caecum: Blinddaarm

avion: Fliger

aviation: Fligerei

baïonnette : Bajonett

baleine : Walfësch

cétacés: Walen, Walfësch

banque : Bank

bancaire : Bank-

bateau : Schëff

école navale : Schëffsschoul

beau : schéin

calligraphie : Schéischreiwen

beaucoup : vill

polymorphe : villgestalteg

polythéisme : Villgötterei

beurre: Botter

butyrique: Botter-

bile: Gal

cholédoque: Gallekanal

boire : drénken

buveur : Drénker

eau potable : Drénkwaasser

bois : Holz

ligneux : holzeg

xylographie : Holzschnëtzkonscht

pyroligneux : holzesseg

bouche : Mond

oral : mëndlech ; Mond-

stomatoscope : Mondspigel

bras : Aarm

brachial : Aarm-

brume : Niwwel

nébuleux : niwweleg

cacochyme : wënnerleche(n ale) Mann

café: 1 Kaffi (boisson)

         2 Café (établissement)

campagne : Land

rural : ländlech, Land-

rustique : ländlech

cancer : Kriibs

leucémie : Bluttkriibs

carré : Quadrat

cendre : Äschen

cinéraire : Äschen-

cénotaphe : Doudendenkmal, Doudensteen

cerveau: Hir

cérébral : Hir-

charbon: Kuel

carbone: Kuelestoff

carbonifère: kuelenhalteg

chasse : Juegd

cynégétique : Juegd

cheval: Päerd

hippique: Päerds-

cheveu : Hoer

capillaire : Hoer-

chevelu : hoereg

chèvre : Geess

caprin : Geessen-

chien : Hond

canin: Honds-

cynoglosse : Hondszong

cinq: fënnef

pentadactyle: fënnefféngereg

pentaèdre : Fënnefeck

pentagone : Fënnefeck

pentathlon : Fënnefkampf

cinquante : foffzeg

quinquagénaire : foffzegjäreg

clair : kloer

clarté : Kloerheet

clé: Schlëssel

clavicule : Schlësselbeen

cœur : Häerz

cardiaque : Häerz-

coin: Eck

heptagone: siweneckeg

coin: Käil

cunéiforme: Käilschrëft

congénère: Famill-, Aart-

corbeau : Kueb

corvidés : Kueben

corde: Seel

funiculaire: Seelbunn

funambule: Seeldänzer

corps : Kierper

corporel : kierperlech

côte: 1 Rëpp > costal: Rëppen-

         2 Hank (pente)

         3 Küst  (littoral)

côte: Küst

littoral : Küsten-

couler: fléissen

fluide: flësseg

couleur: Faarwe

daltonien : Faarwebland

court : kuurz

brachycéphale : kuurzkappëg

creux : huel

cavité : Huelraum

cuire : kachen

coction: Kachen

cuivre: Koffer

chalcograhie: Kofferstéch

demi: hallef

hémicycle: Hallefkrees

hémisphère: Hallefkugel

dent : Zant (pl. Zänn)

odontalgie: Zännwéi

doigt : Fanger

digital: Fanger-

dos: réck

dorsal: Réck

doute : Zweiwel

dubitatif : zweiwelhaft

droit : recht

orthogonal: rechtwénkleg

angle: Wénkel

rectangle : Rechteck

eau : Waasser

aqueux : waassereg

aquatique: Waasser-

hydro-: Waasser-

hydrogène : Waasserstoff

hydrophobe : Waasserschei

école : Schoul

scolaire : Schoul-

écu : Schëld

scutellaire : Schëld-

enfant: Kand (pl. Kanner)

infantile: Kanner-

pédiatre : Kannerdokter

ennemi : Feind

homme: Mënsch

misanthrope: Mënschefeind

-phobe: -feindlech

enterrement: Begriefnes

funèbre: Begriefnes-

épaule : Schëller

omoplate : Schëllerblat

éponge : Schwamm

spongieux : schwammeg

ériger : opriichten

érection : Opriichten

escargot : Schleek

héliciculture: Schleekenzuucht

esprit: Geescht

spirituel: geeschteg

est : Osten

Orient: Osten

estomac : Mo

stomacal : Mo-

étain: Zënn

stannique : Zënn-

étoile : Stär

sidéral : Stär-

stellaire : Stären-

étranger : friem

xénophobie : Friemenhass

évêque: Bëschof

épiscopal: Bëschof-

faisan : Fasan

phasianidés : Fasanevullen

femme: Fra (pl. Fraen)

gynécologue: Fraendokter

misogyne: fraefeindlech

fémur: Schenkel

fémoral: Schenkel-

fer : Eisen 

industrie sidérurgique : Eisenindustrie 

feu : Feier

igné: feireg

pyro- : Feier-

pyrotechnicien : Feierwierker

fleur  >(en) fleur(s) (arbre) : Bléi

labiacées : Lëpsebléier

fleur : Blumm

floral: Blummen-

hélianthe : Sonneblumm

foie: Liewer

hépatique: Liewer-

forêt: Bësch

forestier: Bësch-

fouet: Gäissel

fustiger: gäisselen

frère: Brudder (pl. Bridder)

fraternel: bridderlech

fratricide: Bruddermuerd

fromage : Kéis

caséeux : kéiseg

frotter: reiwen

fricatif: Reiflaut

fruit : Uebst

pomologie : Uebstbau, Uebstwëssenschaft

fruit: Fruucht

fructueux: fruchtbar

fuite : Flucht

réfugié : Flüchtling

gaz: Gas

gazéifier: vergasen

gazoduc: Gasleitung

Genève: Genf

genevois: Genfer

gläich: égal

isocèle: gläichschenkleg

isochrone: gläichzäiteg

gonfler > se _ : schwëllen

tuméfier : schwëllen

tuméfaction : Schwellung

turgescence : Schwellung

gras : fett

graisse: Fett

lipide: Fett-

grenouille: Fräsch

batraciens: Fräschen

guerre: Krich

martial: krigeresch

cour _e: Krichsgeriicht

héros : Held

héroïne : Heldin

hiver : Wanter

hivernal : Wanter-

hibernation : Wanterschlof

hiémal : Wanter-

homme : Mann  (– femme)

mâle : männlech

masculin: männlech

viril : männlech

homme: Mënsch  (espèce humaine)

humain : mënschlech

huile: Uelech

oléacés: Uelechplanzen

oléagineux: uelechhalteg

huit : Aacht

octaèdre : Aachteck

80 : achtzeg

octogénaire : Achtzegjäregen

octosyllabe : aachtsilbeg

huître: Auster

ostréacés: Austern

ostréiculture: Austerenzuucht, -ziichterei

humidité: Fiichtegkeet

hygromètre: Fiichtegkeetsmiesser

île: Insel

insulaire: Insel-

insularité: Inselcharakter

image : Bild (pl. Biller)

pictural: Bild-

iconoclaste: Billerstiirmer

iconolâtre: Billergeck

jardin : Gaart

horticole: Gaarde-

horticulteur: Gäertner

horticulture : Gaardebau

jeu : Spill

ludique : Kannerspill-

jeune : jonk

jeunesse : Jugend

juvénile : jonk, jugendlech

jumeau: Zwilling

géminé: Zwillings-

lac : Séi

lacustre : Séi-

lait : Mëllech

lactaire : Mëllech-

galaxie : Mëllechstrooss

langue : 1 Zong  (partie de la bouche)

              2 Sprooch (langue parlée / écrite)

langue : Sprooch

linguiste : Sproochfuerscher

linguistique: Sproochwëssenschaft

-phone: -sproocheg

bilingue : zweesprocheg

larme : Tréin

lacrymal : Tréine-

lacrymogène > gaz _ : Tréinegas

larynx : Keelkapp

laryngé : Keelkapp-

lettre: Bréif

épistolaire: Bréif-

lèvre : Lëps

labial : Lëpsen

labiacées : Lëpsebléier

libre: fräi

liberté : Fräiheet

lier : bannen, verbannen

ligament : Band

lien : Band

ligature : Verband

lièvre : Hues

léporidés : Huesefamill

limite : Grenz

limitrophe : Grenz-

lion: Léiw

léonin: Léiwen-

liquide: flësseg

liquéfier : verflëssegen

liquéfaction : Verflëssegong

lire : liesen

lecteur : Lieser > lectrice : Lieserin

lecture : Liesung

lis : Lilien

liliacées : Lilieplanzen

loi : Gesetz

légal : gesetzlech

louer : luewen

laudatif : Luef-

lumière: Liicht

lumineux: réclame _se: Liichtreklam

lumignon : Liichtchen

luminosité : Liichtstäerkt

mâcher: knaen

mastiquer: knaen

mastication: Knaen

main: Hand

manuel: Hand-

maison : Haus

travaux domestiques : Hausaarbechten

malade : krank

morbide: krankhaft

valétudinaire : kränklech

marais: Supp

palustre: Supp-

mariage :1 Heirot  (rite)

               2 Hochzäit (cérémonie)

nuptial: Hochzäits-

martre : Maarder

mustélidés : Maarder-

maudire: verfluchen

malédiction: Fluch

Maul- a Klauenseuch: épizootie

mémoire : Erënnerung 

remémorer : erënnern

menton : Kënn

jugulaire : Kënnrimm

mer : Mier

maritime : Mier-

pélagique : Mier-

mère: (Gebär)mutter

métrite : Gebärmutterentzündung

mi, demi, hémi-, semi- : hallef-

miel: Hunneg

mellifère: Hunneg-

milieu : Mëttel

mésolithique : mëttel Steenzäit

mésosoïque : Âerdmëttelalter

milieu, environnement : Ëmwelt

mésologie : Ëmweltléier

miroir : Spigel

miroiter : spigelen

cystoscope: Blosespigel

monastère: Klouschter

monastique: Klouschter-

monnaie: Mënz

monétaire: Mënz-

mort : Doud (n.m.)

nécrologe : Doudelëscht

Moscou: Moskau

Moscovite: Moskauer

moudre: muelen

moulin: Millen

meule: Millesteen

mousse: 1 Moos (lichen)

              2 Schaum (de bain, …)

              3 jonge Matrous (jeune matelot)

mousse: Moos

bryophytes: Moosplanzen

mouton: Schof

ovidés: Schof-

moyen âge : Mëttelalter

médiéval : mëttelalterlech

muet : stomm

mutité : Stommheet

mûr: zeideg

maturation: Zeidegen

muscle: Muskel

musculaire : Muskel-

myope : kuurzsiichteg

nager : schwammen

natation : Schwammen

natatoire : vessie _ : Schwammblos

nain : Zwerg

nanisme : Zwerghaftegkeet

naissance : Gebuurts

natal : Gebuurts-

obstétrique : Gebuurt-

néolithique: Jongstenzäit

nerf: Nerv

neurologue: Nervendoktor

nez: Nues

nasal: Nues-

noble: adeleg

nobiliaire: Adels-, adeleg

noblesse: Adel

noeud: Knuet

nodal: Knuet-

noir: schwaarz

mélano-: schwaarz-

nombre: Zuel

numéral : Zuel-

nord: Norden

boréal: nordlëch

septentrional : nördlech

nuire: schiedegen

nocif: schiedlech

nuit: Nacht

noctambule: Nachtwandler

nuque : Genéck

cervical : Genéck-

nymphomanie: Mannsgeckegkeet

odeur: Geroch

olfactif: Geroch-

œil : A (pl. Aen)

oculaire : Aen-

ophtalmie : Aenentzündung

ophtalmologue : Aendokter

oeuf: Ee (pl. Eër)

ovaire: Eërstackovarien: Eër(stack)-

oviducte: Eeleder

oviforme: eeförmeg

ovule: Eezell

oocyte: Eezell

oindre : salben

onctueux : salbungsvoll

oiseau: Vull

ornitho- : Vullen-

onomatopée : Lautmalerei

opaque: ondurchsiichteg

opacifier: ondurchsiichteg machen

opacité: Ondurchsiichtegkeet

opium: Opium

opiomane: opiumsüchteg

or : Gold

orfèvre: Goldschmadd

forgeron: Schmadd

oreille : Ouer

auriculaire: Oueren-

otite : Ouerenentzündung

orme : Ulm

ulmacées : Ulmeplanzen

ortie : Brennessel

urticacées : Brenneselplanzen

os: Knach

ostéomalacie: Knachenerweechung

ostéomyélite: Knachenmuerchentzündung

oto-rhino-laryngologue: Hals-, Nuesen-, Ouerenmedizin

païen: Heed

paganisme: Hedentum

palais: Gumm

palatal: Gumm-

palingénésie: Widdergebuurt

pardonner : verzeien

rémissible : verzeilech

rémission : Verzeiung

peindre : molen

peintre: Moler

peine : Strof

pénal : Strof-

penalty : Strofstouss

peste : Pest

pestiféré : pestkrank

petit : kleng

rapetisser : verklengeren

pétrole : Pëtrol

pétrolifère : Pëtrol-

peuple: Vollek

génocide : Völkermuerd

pharynx : Strass

pharyngien : Strass-

pierre : Steen

lithographie: Steendrock

cystolithe : Blosesteen

lapider: stengegen

pisser: pissen

miction : Pissen

plante : Planz

végétal : Planzen-

phytobiologie : Planzebiologie

phytophage : Planzefresser

bryophytes: Moosplanzen

plein : voll

plénipotentiaire : Bevollmächtegten

pleuvoir: reenen > et reent

pluie : Reen

pluvial : Reen-

pluvieux : reeneg

plèvre : Rippenfell

pleurésie: Ripenfellentzündung

plomb : Bläi

saturnin : Bläi-

plonger : dauchen

bathyscaphe : Dauch(er)kugel

poil: Hoer

pileux: hoereg; Hoer-

poisson: Fësch

pêcher: fëschen

piscicole : Fëschzuucht

poitrine : Broscht

pectoral : Broscht-

port : Hafen

(ouvrier) portuaire : Hafen(aarbechter)

potence : Gaalgen

patibulaire : Gaalgen-

pou : Laus

pouilleux : verlaust

poulain : Fillen

pouliner : fillen

poumon : Long

pulmonaire : Longen-

pneumonie : Longenentzündung

pourboire : Drénkgeld

pourpre : Purpur

purpurin : purpurrout

pourrir : faulen

putréfaction : Faulen

poursuivre : verfollegen

poursuite : Verfolgung

poussière: Stëbs

épousseter : stëbsen

prêcher : priedegen

prédicateur : Priedeger

printemps : Fréijoer

printanier : Fréijoer-

vernal : Fréijoers-

pus : Eter

purulence : (Ver)Eterung

quatre : véier

quadri- : véier-

quarante : véierzeg

quadragénaire : véierzegjäreg

quadrangle : Véiereck

quadrangulaire : véiereckeg

quadrifolié : véierbliedereg

quadrilatéral : véiersäiteg

quadrilatère : Véiereck

quadruple : véierfach

quatre-vingt-dix (, nonante): nonzeg

nonagénaire: nonzegjäreg

racine : Wuurzel

radical : Wuurzel

radicelle : Wiizelchen

rage : Tollwut

rabique : Tollwut-

raisin : Drauf (pl. Drauwen)

uval : Drauwen-

ramper : kräichen

reptation : Kräichen

rate: Mëlz

splénétique: Mëlz-

rayon : Stral

radiation : Stralung

reconnaître : erkennen

récognitif : Erkennungs-

règle : Regel

régulier : regelrecht

rein: Nir (pl. Niren)

néphrétique: Niren-

néphrite : Nirenentzündung

résoudre : léisen

solvant : Léisungsmëttel

rêve : Dram

onirique : Dram-

oniromancie : Dramerklärung

Rhône : Rhône

rhodanien : Rhône-

roche : Fiels

rupestre : Fiels-

saxatile : Fiels-

rompre : briechen

rupture : Broch

rouge : rout

rubicond : feierrout

rouille : Rascht

rubigineux : raschteg

érugineux: raschtfaarweg

sable : Sand

arénacé : sandeg

sac, bourse: Beidel

marsupiaux: Beideldéieren

sacré: helleg

hiératique: gehellegt

sain : gesond

sanitaire : Gesondheet-

saint : helleg

sanctifier : hellegen

salaire : Loun

salarial : Loun-

salpingite : Eeleiterentzündung

sang : Blutt

saignant : bluddeg

glycémie: Bluttzocker

hémat(o)-: Blut-

hémorragie: Blutterguss

sapin : Dänn

sapinière : Dännebësch

satisfait : zefridden

satisfaction : Zefriddenheet

savoir : wëssen

science : Wëssenschaft

savon : Seef

saponacé : seefeg

sceau : Sigel

sceller : sigelen

sec : dréchen

sécher : dréchenen

siccité : Dréchent

seconde : Sekund

séduire : verféieren

séducteur : Verféierer

sel : Salz

salin : salzeg

saunier : Salzhändler

semaine : Woch

hebdomadaire : Wochejournal ; Wochenzeitung

sept: siwen

hept(a)-: Siwen-

heptagone: siweneckeg

serein : kloer

sérénité : Kloerheet

serpent: Schlaang

ophidiens: Schlaangen

siècle : Joerhonnert

séculaire : honnertjäreg

siège : Sëtz

asseoir : sëtzen

séance : Sëtzung

signe : Zeechen

sémiologie : Zeechesprooch

singe : Af

simiens : Afen

six : sechs 

hexagonal : sechseckeg

hexagone : Sechseck

soie : Seid

sériciculture : Seideraupenziichterei

soin : Suerg

soigner : suergen

sol : Bueden

pédologie : Buedenwëssenschaft

soleil : Sonn

hélianthe : Sonneblumm

sommeil : Schlof

somnifère : Schlofmëttel

soporifique: Schlofmëttel

hypnotique: Schlofmëttel

soufre: Schwiewel

sulfuration: Schwiewelen

sulfureux: schwieweleg

sourd: daf

surdité : Dafheet

sous : ënner

subdiviser : ënnerdelen

SUBmerger : iwwerschwemmen

sucer : suckelen

succion: Suckelen

sucre : Zocker

glycémie: Bluttzocker

sucre : Zocker

saccharifier : verzéckeren

sud : Süd-, Süden

méridional : südlech

suer: schweessen

sudation: Schweessen

sûr : sécher

sécurité : Sécherheet

sur: iwwer

supériorité : Iwwergewiicht

tache: Fleck

immaculé: onbefleckt

tard : spéit

ultérieur : spéider

temps: Wierder

météorologique: Wierder-

tête: Kapp

céphalique: Kapp-

dolicocéphale: laangkäppeg

timbre : Bréifmarke

philatélique : Bréifmarken-

tombe : Graf

tumulaire : Graf-

tourner : dréien

rotation : Dréiung

typhus : Typhus

typhique : Typhus-

typhoïde : Typhus-

ungéal : Nol-

undéci- : Slef-

ungui- : Nol-

ongle : Nol

urinaire: Harn-

urée : Harnstoff

urémie : Harnvergëftung

uretère : Harnleiter

venin : Gëft

vénéneux : gëfteg

venimeux : gëfteg

ver : Wuurm

cysticerque : Bandwuurm

ver: Wuurm

lombric: Reenwuurm

ver: Wuurm (pl. Wiirm)

nématodes: Fuedemwiirm

némathelminthes: Rondwiirm

verrue : Waarzel

verruqueux : waarzeleg

vessie : Blos

vésicule : Blos

vésical : Blos-

cystique : Blos-

cystolithe : Blosesteen

veuf : Witmann

veuve : Witfra

viduité : Witweschaaft

victoire : Sieg

victorieux : siegreich

vie : Liewen

vital : lieweswichteg

vierge : Jungfrau

virginité : Jungfräulichkeit

vigueur : Kraaft

vigoureux : kräfteg

ville : Stad

urbain : Stad-

vin : Wäin

viniculture = viticulture : Wäibau

vinicole = viticole : Wäibau-

voix : Stëmm

vocal : Qstëmm-

volaille: Hong (pl. Hénger)

aviculteur : Héngerziichter

vomir: briechen

émétique: Briechmëttel

zinc : Zénk

zinique : Zénk-

zingage : Verzénken

zinguer : verzénken

Translate »
Share This
error: Alert: Content is protected !!